Fil-bidu tal-istudji tiegħi tas-soċjoloġija lura
fid-disgħinijiet, sirt konxju tal-kunċett ta’ anzjanita’ attiva. Dan kien
primarjament bis-saħħa tal-mibki Joseph Troisi u ta’ Marvin Formosa, li għenu
biex dan il-kunċett isir popolari fis-soċjoloġija u l-politika soċjali f’Malta.
Minn dak iż-żmien ‘l hawn, saru diversi żviluppi
fl-oqsma rispettivi kemm taħt gvernijiet Nazzjonalisti kif ukoll Laburisti.
Madankollu, naħseb li wasal iż-żmien li kwistjonijiet marbutin mal-anzjani jiġu
integrati fl-aspetti kollha tat-tfassil tal-politika.
Dan għal żewġ raġunijiet ewlenin. L-ewwel nett,
l-għadd ta’ anzjani f’riskju ta’ faqar f’Malta huwa ogħla mill-medja tal-Unjoni
Ewropea. Skont il-Eurostat, ir-rata fl-Unjoni kienet relattivament stabbli bejn
12 u 14 fil-mija bejn l-2010 u l-2017. Min-naħa l-oħra, ir-rata f’Malta kienet
17.9 fil-mija fl-2010, naqset għal 14.3 fil-mija fl-2013, u żdiedet għal 21.8
fil-mija fl-2017. Għaldaqstant, kważi wieħed minn kull erba’ pensjonanti
f’Malta uffiċjalment jinsabu f’riskju ta’ faqar.
It-tieni, nemmen li fit-tfassil tal-politika
f’Malta, l-anzjani sikwit ma jitqisux bħala parteċipanti attivi fis-soċjetà.
Qiegħed ngħid dan minkejja l-aqwa intenzjonijiet u
sforzi ta’ ministri u segretarji parlamentari responsabbli għall-anzjani taħt
gvernijiet differenti.
Nemmen bis-sħiħ li l-politika għandha tqis
lill-anzjani bħala nies li għandhom ħafna x’jagħtu lil setturi soċjali formali
u mhux formali li jvarjaw mix-xogħol għall-ħajja tal-familja, permezz
tal-esperjenza u l-għarfien tagħhom, u bis-saħħa tax-xewqa tagħhom li jieħdu
sehem fil-ħajja ta’ kuljum.
Is-soċjetà hija wkoll imdejna mal-anzjani
għall-ħidma tagħhom fl-imgħoddi u fil-preżent. Għalhekk, ejjew nieqfu nirreferu
għal dawn in-nies bħala ‘piż’ u ejjew niżguraw li dawk li jixtiequ jkomplu
jgawdu ħajja awtonoma b’sehem soċjali sħiħ ikunu jistgħu jagħmlu dan.
Approċċ ta’ politika bħal dan għandu jiffoka kemm
fuq il-benefiċċji ekonomiċi kif ukoll fuq dawk psikosoċjali għall-anzjani.
Pereżempju, bosta nies akbar fl-età jeħtieġu aktar għajnuna u opportunitajiet
ekonomiċi, iżda oħrajn jistgħu jkunu jeħtieġu aċċess aħjar għal inizjattivi
fil-komunità.
Dan l-approċċ iħares lejn il-politika soċjali
f’termini ta’ sigurtà soċjali ‘pożittiva’, jew dak li Anthony Giddens isejjaħlu
l-“istat ta’ investiment soċjali”: wieħed li jagħmel possibbli li n-nies jilħqu
l-ogħla potenzjal tagħhom.
It-tiswir u l-implimentazzjoni tal-politika jkunu
jinvolvu lill-istat, is-settur privat u s-soċjetà ċivili, u sistemi lokalizzati
bħall-kunsilli lokali u organizzazzjonijiet fil-komunitajiet ikunu jaqdu rwol
attiv.
B’rabta’ ma dan, huwa rilevanti li nieħdu nota
tar-rakkomandazzjonijiet tal-Pjattaforma Ewropea AGE li magħha hi affiljata
l-Assoċjazzjoni Nazzjonali tal-Pensjonanti ta’ Malta.
Din tgħid li Ewropa tassew inklużiva għandha
tiġġieled kontra l-preġudizzji u d-diskriminazzjoni bbażati fuq l-età; toħloq
swieq tax-xogħol inklużivi; tiżgura pensjonijiet u dħul fix-xjuħija li jkunu
adegwati; tiżgura kura tas-saħħa ta’ kwalità u bi prezz li jintlaħaq; tippromwovi
s-saħħa fiżika u mentali; tippermetti aċċess universali għal prodotti,
akkomodazzjoni u servizzi; u tagħti s-setgħa lil ċittadini akbar fl-età biex
jieħdu sehem sħiħ fil-ħajja soċjali, kulturali u demokratika.
Kollha f’daqqa, dawn ir-rakkomandazzjonijiet huma
marbutin mad-dinjità tal-anzjani: id-dritt tagħhom għall-awtodeterminazzjoni u t-trattament
indaqs.
Dawn it-talbiet huma applikabbli għall-kuntest
Malti. Biex nagħti xi eżempji, nemmen li t-tfassil ta’ politika f’Malta għandu jagħti
possibilità akbar lill-anzjani fis-setturi kollha biex japplikaw għal u jżommu
x-xogħol tagħhom jekk ikunu jixtiequ jagħmlu dan.
Nemmen ukoll li l-politiċi u l-attivisti
tas-soċjetà ċivili akbar fl-età ma għandhomx jitqiesu ‘ilħna tal-bieraħ’, bl-istess
mod li ż-żgħażagħ ma għandhomx jissejħu sempliċiment ‘l-ilħna ta’ għada’.
Ilkoll huma parteċipanti attivi fl-isfera pubblika tal-lum.
Il-ħtiġijiet soċjali tal-anzjani li ma jidhrux
fil-media ewlenin u fil-mezzi soċjali għandhom jingħataw aktar importanza
permezz ta’ metodi ta’ riċerka kwalitattivi fil-ħajja ta’ kuljum: jien stess
regolarment niltaqa’ ma’ anzjani li qed iħabbtu wiċċhom ma’ sfidi ta’ saħħa,
ta’ akkomodazzjoni u ta’ għoli tal-ħajja.
Fl-aħħar nett, sinjal tan-nuqqas tal-integrazzjoni
tat-anzjanita’ attiva f’Malta huwa l-istat tal-bankini tagħna. Xi ħaġa tant
bażika iżda tant importanti fil-ħajja ta’ kuljum. Meta ser niddeċiedu li
niddedikaw biżżejjed fondi u professjonaliżmu biex niżguraw aċċess xieraq?
Tassew wasal iż-żmien li f’pajjiżna jkollna
kunsens politiku għat-anzjanita’ attiva, mhux biss bil-kliem iżda, aktar minn
hekk, fit-tfassil attiv tal-politika.
Dan l-artiklu deher fil-Mument, 10 ta' Frar 2019
