M’huwiex
sigriet li hafna pensjonanti f’Malta qed ikollhom diffikultajiet kbar biex ilaħħqu
ma’ l-għoli tal-hajja.
F’dan
ir-rigward tajjeb li wieħed jirreferi għall-pension
adequacy report 2018 li ppublikat il-Kummissjoni Ewropea. Dan ir-rapport,
li joħroġ kull tliet snin, jgħid li ‘Malta’s
pensions protect against absolute poverty, but they do not constitute an
adequate income replacement and as such pensioners are currently facing
difficulties in making ends meet’.
Ir-rapport
ikopri l-perjodu 2008-2016 u jirreferi għal riformi li saru specjalment fl-2014.
Jgħid li filwaqt li dawn għenu biex is-sistema ssir iktar sostenibbli, għad
hemm sfida kbira dwar kemm il-pensjonijiet huma adegwati. Personalment nemmen
li anke is-sostentibilita’ għandha tiġi evalwata, iżda ser nagħmel dan f’artiklu
sussegwenti.
Qabel ma
nkompli, ta’ min infakkar li s-sistema tal-pensjoni f’Malta hija maqsuma f’zewg
skemi: waħda kontributorja ibbażata fuq il-ħlas tal-bolol meta wieħed ikun
impjegat u waħda mhux kontributorja għal dawk li m’humiex koperti b’dik ta’
l-ewwel.
Is-sistema
preżenti tippermetti li pensjonanti jibqgħu jaħdmu sa l-eta’ ta’ 65, li jħallsu
l-bolol tul dawn is-snin żejda iżda li ma jgawdux minn beneficcji ta’
pensjonijiet minn dawn il-ħlasijiet.
Malta
tippermetti ukoll pensjonijiet privati u volontarji. Izda r-rapport
tal-Kummissjoni Ewropea tgħid ukoll li illum eluf ta’ ħaddiema ma jaffordjawx
jinvestu f’din it-tip ta’ pensjoni.
Ta’ min jgħid
li dawn kienu fis-seħħ ukoll qabel ma ġew mgħaksa mill-Gvern ta’ Mintoff
fis-sebgħinijiet, u din waslet ghal sitwazzjoni diskriminatorja għal
pensjonanti illum. Il-pjan ta’ Mintoff
kien li jiddiskrimina favur dawk intitolati għal pensjoni baxxa, iżda li ġara
kien li l-pensjoni b’saqaf u taż-żewġ
terzi ma baqghetx tirrifletti pensjoni relatata mad-dhul, b’riżultat li ħafna
nies raw il-livell ta’ l-għixien tagħhom tmur lura malli jidħlu fl-eta’
pensjonabbli.
Ir-rapport
tal-Kummissjoni Ewropea jgħid li d-dħul relattiv ta’ l-anzjani qed imur lura u
li t-tkabbir ekonomiku wassal għal prezzijiet għola ta’ servizzi u prodotti
bhal dawk medicinali, kera u komunikazzjoni.
Għalhekk,
ir-rapport juri li f’Malta wieħed ma jistax jissopravivi b’pensjoni. Nisa ta’
65 sena jew ikbar huma ġeneralment f’sitwazzjoni agħar mill-irġiel ta’ l-istess
eta’ , u differenza bejn is-sessi hi waħda mill-għola fl-UE. Ir-riskju
tal-faqar jew esklużjoni socjali għal persuni ta’ eta’ ikbar żdiedet,
specjalment għal min għandu 75 sena jew iktar, anke jekk kien hemm titjib fir-relative poverty gap fost persuni ta’ 65
sena jew iktar.
Dan ir-rapport
jagħmel numru ta’ proposti għal pensjonijiet adekwati f’Malta. Dawn jinkludu
mekkaniżmu li jiżgura li l-kontribuzzjoni ta’ bolol wara l-eta’ ta’ irtirar
ikun rifless fil-pensjoni, li l-pensjoni tiżdied permezz ta’ formula li
tirrifletti 50 fil-mija inflazzjoni tal-pagi u 50 fil-mija inflazzjoni
tal-prezzijiet, kif ukoll il-possibilita’ li min irid ikollu pensjoni privata
minflok dik ta’ l-istat.
Huwa car li
hafna pensjonanti mhux qed jgħixu l-aqwa żmien u li jiddependu minn dħul ieħor,
assistenza jew sagrificcji personali biex ilaħħqu ma’ l-għoli tal-ħajja.
Jeħtieg kunsens nazzjonali fil-politika tal-pensjonijiet. Is-solidarjeta’ bejn
il-generazzjonijiet hi pilastru ewlieni ta’ socjeta li tadher.
Dan l-artiklu deher fil-Mument, 27 ta' Mejju 2018
